Planowanie rodziny i ciąża

Prawo do poradnictwa na temat planowania rodziny

Jeśli jesteś w ciąży, masz prawo do uzyskania informacji i poradnictwa, aby wiedzieć, do jakiej formy pomocy i wsparcia finansowego jesteś uprawniona. Porozmawiaj z położną lub lekarzem pierwszego kontaktu. Możesz również skontaktować się z organizacją Amathea, która oferuje bezpłatne poradnictwo dla kobiet w ciąży. 

Prawo do aborcji

W Norwegii wszystkie kobiety mają prawo zdecydować się na aborcję do 12 tygodnia ciąży. Nie trzeba podawać powodów takiej decyzji.

Po 12 tygodniu ciąży aborcja nadal jest możliwa, ale zastosowanie mają określone przepisy.

Ochrona kobiet w ciąży

Wymagania dotyczące środowiska pracy

W Norwegii pracodawcy (np. firmy) są odpowiedzialni za zapewnienie, aby pracownice w ciąży były chronione przed dyskomfortem i urazami w pracy. Są także odpowiedzialni za zapobieganie urazom płodu lub kobiety. Jeśli Twój pracodawca wymaga, abyś wykonywała pracę, która może być niebezpieczna dla Ciebie lub płodu, skontaktuj się z Norweską Inspekcją Pracy (Arbeidstilsynet).

Urlop macierzyński i urlop rodzinny

Kobiety w ciąży mają prawo do 12 tygodni urlopu w pracy. Ojciec lub inna osoba opiekująca się matką ma prawo do dwóch tygodni urlopu. 

Zakaz pracy po porodzie

W Norwegii matki zwykle nie mogą pracować przez pierwsze sześć tygodni po porodzie. Zakaz dotyczy także osób, które chcą pracować. Abyś mogła być dopuszczona do pracy, musisz mieć zaświadczenie lekarskie stwierdzające, że w Twoim przypadku praca będzie dla Ciebie lepsza niż pozostawanie w domu.

Ochrona przed zwolnieniem z pracy

Jeśli jesteś w ciąży, Twój pracodawca nie może Cię zwolnić, chyba że zaistniałby ku temu  powód który nie ma żadnego związku z ciążą  (np. kradzież w miejscu pracy). Pracodawca nie może Cię również zwolnić, gdy jesteś na urlopie rodzicielskim. 

Zwolnienie z pracy na czas badań lekarskich

Jeśli jesteś w ciąży i pracujesz, Twój pracodawca musi zezwalać Ci na obecność na wszystkich wizytach u lekarza/lekarki, nawet jeśli odbywają się one w godzinach Twojej pracy. Pracodawca musi wypłacić Ci pełne wynagrodzenie i nie ma prawa potrącać Ci żadnej sumy z pensji, jeśli chodzisz na wizyty u lekarza/lekarki.

Jeśli masz umowę na czas określony, jesteś chroniona przez okres obowiązywania tej umowy.

Urlop rodzicielski

Jako rodzice macie prawo do urlopu rodzicielskiego w łącznym wymiarze 12 miesięcy. W ciągu tych 12 miesięcy przysługuje Ci również prawo do świadczenia rodzicielskiego, jeśli się do niego kwalifikujesz. Ponadto, masz prawo do dodatkowych 12 miesięcy urlopu rodzicielskiego za każde narodziny, ale wtedy nie masz prawa do pensji lub wsparcia finansowego. 

Zamiast pełnego urlopu, możesz wykorzystać tylko jego część. Musisz porozumieć się w tej sprawie z pracodawcą. Jeśli zdecydujesz się na wykorzystanie tylko części urlopu, nie będziesz mieć prawa do 12 dodatkowych miesięcy urlopu rodzicielskiego.  

Zasiłek rodzicielski

Jako rodzice możecie mieć prawo do zasiłku rodzicielskiego. Aby kwalifikować się do zasiłku rodzicielskiego, musisz uzyskiwać pewien dochód przez co najmniej 6 z ostatnich 10 miesięcy. Celem zasiłku rodzicielskiego jest zastąpienie - do pewnej kwoty - dochodu, który uzyskiwałbyś/uzyskiwałabyś z pracy. 

Możesz wybrać, czy chcesz pobierać zasiłek rodzicielski w wymiarze 100% lub 80%. Jeśli zdecydujesz się na 100%, masz prawo do zasiłku rodzicielskiego przez łącznie 49 tygodni. Jeśli zdecydujesz się na 80%, masz prawo do zasiłku rodzicielskiego przez łącznie 59 tygodni. 

Zasiłek rodzicielski dzieli się w następujący sposób:

• okres zasiłku macierzyńskiego: 15 tygodni w przypadku 100% zasiłku, 19 tygodni w przypadku 80% zasiłku, sześć z tych tygodni musisz wykorzystać zaraz po porodzie, dodatkowo, matka otrzymuje 3 tygodnie zasiłku rodzicielskiego przed porodem, 
• okres zasiłku ojcowskiego: 15 tygodni w przypadku 100% zasiłku, 19 tygodni w przypadku 80% zasiłku, okres zasiłku ojcowskiego, co do zasady, powinien zostać wykorzystany przed końcem części wspólnej,
• część wspólna: 16 tygodni w przypadku 100% zasiłku, 18 tygodni w przypadku 80% zasiłku. Jeśli ojciec pobiera zasiłek w okresie wspólnym, matka musi uczestniczyć w zatwierdzonej aktywności, na przykład, musi iść do pracy, podjąć studia lub uczestniczyć w programie wprowadzającym dla nowo przybyłych imigrantów. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy matka, z powodu choroby, potrzebuje pomocy w opiece nad dzieckiem. 

Matki muszą skorzystać z zasiłku rodzicielskiego w trakcie ostatnich trzech tygodni przed porodem. Matki mogą skorzystać z zasiłku rodzicielskiego do dwunastu tygodni przed spodziewanym porodem, ale wtedy mniej tygodni zostanie w okresie wspólnym już po porodzie. 

Jeśli nie możesz pracować w czasie ciąży, ponieważ może to zaszkodzić płodowi, możesz mieć również prawo do zasiłku ciążowego. 

Matki, które nie miały wystarczających dochodów, aby zakwalifikować się do zasiłku rodzicielskiego, mogą mieć prawo do jednorazowego świadczenia z tytułu urodzenia lub przysposobienia dziecka.

Więcej informacji na temat finansowego wsparcia w ciąży możesz uzyskać w NAV (Norweskim Urzędzie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych).

Zasiłek rodzinny i opiekuńczy

Jeśli masz dzieci w wieku poniżej 18 lat, możesz mieć prawo do zasiłku rodzinnego. Celem zasiłku rodzinnego jest pomoc w pokryciu kosztów wychowywania dziecka, a zasiłek ten jest obliczany na podstawie liczby posiadanych dzieci. Aby kwalifikować się do zasiłku rodzinnego, dziecko musi mieszkać w Norwegii i musi tu legalnie przebywać. Okres zasiłku rodzinnego kończy się miesiąc przed 18 urodzinami dziecka. 

Jeśli masz dziecko w wieku od 1 do 2 lat, dla którego nie ma miejsca w publicznym przedszkolu w pełnym wymiarze czasu, możesz mieć prawo do zasiłku opiekuńczego. Co do zasady, Twoje dziecko i Ty musicie mieszkać w Norwegii, aby zasiłek został przyznany. Ponadto, musisz być członkiem norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych („folketrygden”) przez co najmniej 5 lat. W przypadku, gdy dziecko mieszka z obojgiem rodziców, oboje muszą być członkami krajowego systemu ubezpieczeń przez co najmniej 5 lat. Zasiłek opiekuńczy nie może być przyznany na okres dłuższy niż 11 miesięcy.